Osnovni cilj predmeta jeste upoznavanje sa ekološkim problemima savremenih gradova. Pored  izučavanja postojećih problema životne sredine gradova, cilj predmeta je i prognoziranje mogućih promena, kao i predlog mera za optimizaciju ekološkog aspekta života u gradu.

Osposobljenost za primenu praktičnih znanja iz oblasti urbane ekologije.

Predavanja:

1. Istorijski razvoj stanja životne sredine gradova

Antički gradovi i prirodna sredina. Životna sredina srednjovekovnih gradova Životna sredina gradova Novog veka.

2. Planiranje gradova i značaj urbanog planiranja za životnu sredinu

Gradski predeo. Organizacija urbane strukture kao faktor kvaliteta životne sredine. Funkcionalna organizacija gradske teritorije. Visinska konstitucija gradova. Razmeštaj javnih ustanova u gradu.

3. Gradsko zelenilo

Zaštitna uloga zelenila. Zdravstvena, estetska i emocionalno-psihološka uloga gradskog zelenila. Tipizacija i raspored zelenila u gradu. Parkovska fitocenologija. Ekološke norme i principi prostorne kompozicije zelenila u gradu.

4. Geografski faktori nastanka i razvoja gradova

Lokacija i geografski položaj kao faktor razvoja grada. Geološka podloga, zemljište, reljef, klima, voda i vodni resursi kao činioci razvoja grada. Socioekonomski faktori nastanka i razvoja grada.

5. Uticaj grada na izmene prirodne sredine

Uticaj grada na izmene geološke sredine, reljefa i vodnih svojstava teritorije; Uticaj grada na izmene vazdušne sredine, mikroklime i mezoklime; Uticaj izgradnje i funkcionisanja grada na zemljište i živi svet.

6. Uticaj grada na izmene energetske situacije

Akustično zagađivanje gradske sredine, toplotno zagađenje, zagađivanje jonizujućim i nejonizujućim zračenjem.

7. Stan i ulica kao životna sredina ljudi

Parametri kvaliteta stambene sredine. Mreža ulica. Značaj orijentacije i širine ulica za mikroklimu u gradu. Ulica i zagađenje životne sredine u gradu.

8. Infrastrukturni sistemi i životna sredina grada

Saobraćajni sistemi i životna sredina grada – uticaj drumskog, železničkog vodnog i vazdušnog saobraćaja na životnu sredinu grada.

9. Vodna infrastruktura i životna sredina grada

Infrastruktura sistema vodosnabdevanja; kanalizaciona infrastruktura i sistemi prečišćavanja otpadnih voda; sistemi zaštite od viška vode i sistemi zaštite od poplava.

10. Energetska i informaciona infrastruktura i životna sredina grada

Energetska infrastruktura i životna sredina grada. Informaciona infrastruktura i životna sredina grada.

11. Gradska privreda i životna sredina grada

Termoenergetika i životna sredina grada; Zagađivanje životne sredine kao posledica individualnog, stambenog obezbeđenja energije; Uticaj termoelektrana i objekata daljinskog grejanja na životnu sredinu.

Rafinerije nafte i petrohemijska industrija i njihov uticaj na životnu sredinu grada.

12. Industrijski procesi i životna sredina grada 1

Metalurški procesi i životna sredina grada. Metaloprerađivačka i mašinska industrija i njihov uticaj na životnu sredinu grada. Uticaj hemijske industrije na životnu sredinu grada.

13. Industrijski procesi i životna sredina grada 2

Tekstilna industrija i životna sredina grada. Prehrambena industrija i životna sredina grada. Industrija građevinskih materijala i životna sredina grada. Uticaj drvne industrije i industrije celuloze na životnu sredinu grada.

14. Čišćenje i uređenje gradskih površina

Komunalno snabdevanje i usluge kao činioci kvaliteta životne sredine grada. Čišćenje gradskih javnih površina.

15. Obrada komunalnog otpada

Metode obrade komunalnog otpada. Upravljanje otpadom i organizacija službe gradske čistoće.

Vežbe:

Terminologija urbane ekologije; Kvalitet životne sredine gradova – potencijali i ograničenja; Izvori zagađenja vazduha u gradskoj sredini; Emisija iz različitih izvora zagađenja na primerima određenih gradova; Osnovna svojstva zagađujućih materija i energija u gradskoj sredini; Utvrđivanje broja i rasporeda mernih mesta za merenje koncetracije zagađujućih materija u gradskoj sredini; Grafički prikaz vrednosti koncentracija zagađujućih materija na primeru Beograda; Saobraćaj kao izvor zagađenja gradske sredine; Analiza zagađenosti na prometnim gradskim raskrsnicama; Buka kao oblik energetskog zagađenja životne sredine gradova – izvori, posledice i zaštita; Izvori zagađenja vode u gradskoj sredini; Kvalitet površinskih i podzemnih voda; Zemljište i životna sredina grada – antropopresija, različiti oblici zagađivanja i devastacije; Oblici organizovanog i neorganizovanog odlaganja otpada; Značaj uvođenja reciklaže; Kolokvijum: Gradsko zelenilo – pojam, tipovi, funkcije, ekološke norme i principi prostorne kompozicije zelenila u gradu; Organizacija urbane strukture – funkcionalna organizacija gradske teritorije, visinska konstitucija gradova i razmeštaj javnih ustanova u gradu.  Izlaganje seminarskih radova studenata.

Lješević M. (2005): Urbana ekologija, Geografski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd
Marinović-Uzelac A. (1989): Urbano planiranje i ekologija, Školska knjiga, Zagreb
Đuković J., Bojanić V. (2000): Aerozagađenje – pojam, stanje, izvori, kontrola i tehnološka rješenja, D. P. Institut zaštite i ekologije, Banja Luka