Upoznavanje sa faktorima geografske sredine (kako prirodnim tako i društvenim) koji pozitivno ili negativno utiču na zdravlje stanovništva. Pored izučavanja geografskih faktora od značaja za zdravlje stanovnika, cilj predmeta jeste i izučavanje geografske distribucije bolesti (tzv. geografija bolesti ili nozogeografija), kao i proučavanje faktora prirodne i društvene sredine koji najpovoljnije utiču na zdravlje čoveka (geografija zdravlja ili sanogeografija).

Osposobljenost za primenu praktičnih znanja iz oblasti medicinske geografije.

Predavanja:
1. Medicinska geografija – pojam, podela i predmet proučavanja: Pojam medicinske geografije. Pojam zdravlja i bolesti. Uloga geografije u izučavanju zdravlja i bolesti stanovništva. Druge naučne discipline koje se bave problematikom uticaja životne sredine na zdravlje ljudi. Postanak i razvoj medicinske geografije kao naučne discipline u svetu i u Srbiji. Faze u razvoju medicinske kartografije. Metodi medicinske geografije. Pojam medicinsko-geografskih faktora.
2. Geofizički faktori i zdravlje stanovništva: Magnetizam Zemlje i uticaj prirodnih magnetnih polja; Prirodno električno polje i terestičko toplotno polje; Uticaj prirodnih nejonizujućih polja; Prirodno jonizujuće zračenje – uticaj prirodnih radioaktivnih polja.
3. Geološki, pedološki i geomorfološki faktori i zdravlje stanovništva: Geološki faktori i zdravlje stanovništva – uticaj stena i minerala na očuvanje i unapređenje zdravlja, odnosno pojavu bolesti. Pedološki faktori i zdravlje. Geomorfološki faktori i zdravlje – uticaj oblika reljefa, nadmorske visine, nagiba i ekspozicije na zdravlje; pojava visinske bolesti.
4. Geohemijski faktori i zdravlje stanovništva: Pojam geohemijskih faktora. Najznačajniji makro- i mikroelementi u stenama, vodi i zemljištu i njihovo pozitivno i negativno dejstvo na zdravlje.
5. Hidrološki faktori i zdravlje: Voda kao uslov i faktor zdravlja. Zdravstveni značaj vode za piće. Potrebe za vodom i poremećaji zdravlja vezani za količinu vode. Higijenska i epidemiološka uloga vode. Hidrične epidemije. Hemijski sastav vode za piće i zdravstveni poremećaji. Hidrosferske nepogode i zdravlje.
6. Uticaj klime i vremena na zdravlje ljudi: Pojam biotropizma i biotropnih vremenskih situacija. Uticaj Sunčeve radijacije na organizam čoveka. Dejstvo temperature i vlažnosti vazduha na organizam čoveka. Uticaj atmosferskog pritiska, vetra, insolacije, oblačnosti i padavina na organizam čoveka. Vazdušni frontovi i a zdravlje. Elementarne klimatske nepogode i zdravlje. Klimatske promene i zdravlje. Meteorotropna oboljenja.
7. Biogeografski i biološki (biotički) faktori: Uticaj živog sveta na zdravlje ljudi. Podela bioloških agenasa (infektivni, neinfektivni) i uticaj na zdravlje. Transmisivne bolesti i pojam vektora. Najznačajniji prirodni alergeni. Biogeografija lekovitih biljaka.
8. Stanovništvo i naselja kao društvenogeografska i medicinskogeografska kategorija: Broj stanovnika i gustina naseljenosti. Prirodno i mehaničko kretanje stanovništva. Strukture stanovništva i zdravlje – starosna i polna struktura; profesionalna, rasna, etnička i konfesionalna struktura. Uticaj oblika naseljenosti na život i zdravlje. Patologija urbane sredine. Uticaj kvaliteta životne sredine sela na zdravlje.
9. Privredne delatnosti i zdravlje stanovništva: Uticaj termoelektrana i deponija pepela na zdravlje stanovništva. Industrijska delatnost kao faktor narušavanja kvaliteta životne sredine – zdravstveni aspekt (metalurgija i metaloprerađivačka industrija; hemijska, građevinska, tekstilna i prehrambena industrija). Medicinskogeografski aspekt poljoprivrede. Saobraćaj i saobraćajna infrastruktura.
10. Socioekonomski faktori i zdravlje stanovništva: Životni standard i zdravlje stanovništva. Stambena i radna sredina i zdravlje stanovništva. Ishrana i zdravlje.
11. Epidemije: Pojam i nastanak epidemije. Uzroci bolesti. Pojam geografije bolesti (nozogeografije). Najznačajnije pandemije zaraznih oboljenja kroz istoriju (kuga, kolera, malarija, grip, nove bolesti).
12. Geografija nezaraznih oboljenja: Pojam i podela nezaraznih oboljenja i uticaj geografskih faktora na njihov nastanak. Kardiovaskularna oboljenja. Maligni tumori. Endemske bolesti u Srbiji i okruženju – poremećaji uzrokovani nedovoljnim unosom joda; Endemski sifilis; Endemska nefropatija; Endemski karijes i endemska fluoroza.
13. Geografija zdravlja (sanogeografija): Geografski faktori sa pozitivnim dejstvom na zdravlje ljudi – klimatski faktori (blagodeti podneblja); blagotvorno dejstvo vode (morska voda, lekovite mineralne vode); Peloidi i peloidoterapija; Biogeografija lekovitih biljaka.
14. Zdravstveno stanje stanovništva Srbije i sveta: Merenje zdravlja preko osnovnih zdravstvenih pokazatelja (odnosi, procenti, stope). Merenje zdravlja preko zbirnih pokazatelja. Zdravstveno stanje stanovništva Srbije – analiza i ocena zdravlja na bazi pojedinačnih pokazatelja (mortalitet, morbiditet, zbirni pokazatelji). Sličnosti i razlike sa zemljama Evrope i sveta.
15. Zdravstveni sistem i zdravstvena zaštita u Republici Srbiji: Organizacija zdravstvene službe u Republici Srbiji – Zdravstvene ustanove. Posteljni kapaciteti i kadrovi (zdravstveni radnici i saradnici).

Vežbe:
Praktičan prikaz pozitivnog i negativnog dejstva pojedinih geografskih faktora na zdravlje stanovništva – primeri u Srbiji i svetu; Kvantifikacija obolevanja i umiranja – izračunavanje morbiditeta, mortaliteta itd.; Kartografski prikaz areala bolesti (zdravlja) i dovođenje u vezu sa mogućim uzrocima iz geografske sredine. Prezentacije studentskih seminarskih radova.

Obradović-Arsić D., Gledović Z. (2012): Medicinska geografija. Univerzitet u Beogradu – Geografski fakultet.
Jovičić Ž. (1998): Osnovi medicinske geografije Srbije (teorijsko-metodološki koncept). Srpsko-geografsko društvo, Beograd
Komatina M. M. (2001): Medicinska geologija, „Tellur“ – Geoinženjering, Beograd, Beograd