Geografija naselja II

  • Vrsta i nivo studija: Osnovne akademske
  • Nastavnik: dr Marija Antić
  • Status predmeta: Obavezan
  • Broj ESPB: 4
  • Semestar: VI
  • Broj časova: 2+1

Sticanje znanja o razvoju, prostornom razmeštaju, teritorijalno-demografskoj i funkcionalnoj organizaciji, kao i zakonitostima prostorno-funkcionalne strukture gradskih naselja i urbanih sistema. Analiza uzročno-posledičnih veza između savremenih društveno-ekonomskih procesa u urbanom prostoru (urbanizacija, suburbanizacija, centralizacija, koncentracija i dr.). Upoznavanje strukturnih odnosa i veza, prostorne i hijerarhijske organizacije sistema urbanih naselja u svetu i Srbiji. Sagledavanje razvojnih perspektiva gradova u svetu i Srbiji.

Studenti treba da steknu znanja o geografskom aspektu urbane naseobinske sredine i ovladaju metodama istraživanja urbanog prostora na lokalnom, regionalnom i globalnom nivou. Osposobljavanje studenata za stvaralačku i konstruktivnu aktivnost u različitim područjima društvene prakse kroz pojedine oblike nastavnog rada.

Predavanja:
(1) Razvoj urbano-geografskih proučavanja u svetu i Srbiji. (2) Pojam i podela gradova. Urbane teritorije. Podela urbanih teritorija. (3) Pojava i razvoj gradova u svetu. (4) Grad i urbanizacija. – Pojam i podela urbanizacije. Faze urbanizacije. Dinamika urbanizacije sveta. (4) Funkcije grada. Funkcionalna klasifikacija gradova. (5-6) Pojam prostorne strukture grada. Opšti modeli prostorne strukture grada – ekološki, ekonomski, sistemski i geografski pristup u proučavanju urbanih struktura. (7-8) Prostorno-funkcionalna zonalnost grada (poslovni centri grada, stambena, industrijska zona i dr.). (9-10) Demografska struktura grada. – Gustina stanovništva grada (opšta i stambena). Socijalna topografija grada. Unutargradska preseljavanja stanovništva. Konvergentne i divergentne dnevne migracije i dnevni urbani sistemi. (11) Pojam i razvoj morfološke struktura grada. (12-13) Prostorno-funkcionalni odnosi i veze u prostornom kompleksu grad -okruženje. – Žarišna uloga grada. Proces suburbanizacije. Diferenciranje grada i okoline. Gradska regija. Tipovi gradskih regija (14) Mreže i sistemi naselja. – Determinante i glavna obeležja mreže i sistema naselja. Megalopolisni, makroregionalni, mezoregionalni i lokalni sistemi naselja. (15) Megalopolisi u svetu na početku 21. veka. Perspektive i pravci razvoja gradskih naselja u Srbiji i svetu. Ekumenopolis – svetski grad u nastajanju (demografski, fizionomski i funkcionalni aspekt razvoja).
 
Vežbe:
Analiza „Programa Habitat“ i Deklaracije o gradovima i drugim naseljenim mestima u novom milenijumu. Istraživački rad kroz izradu konkretnih zadataka – uporedna analiza i kartografska obrada teritorijalno-demografske organizacije i funkcionalnih obeležja mreže naselja; utvrđivanje i kartografski prikaz prostorno-funkcionalne organizacije mreže naselja. Primeri u istraživanju gravitacione usmerenosti naselja, gravitacionih areala i dr.

Stamenković Đ. S., Bačević M. (1992): Geografija naselja, Univerzitetski udžbenik, Geografski fakultet PMF Univerziteta u Beogradu, Beograd.
Ćurčić S. (1992): Geografija naselja, PMF, Institut za geografiju, Univerzitet u Novom Sadu, Novi Sad.
Vresk M. (1990): Osnove urbane geografije, Školska knjiga, Zagreb.
Pacione M. (2001): Urban Geography. A Global Perspective. Routledge. New York.
Grčić M, Sluka N. (2006): Globalni gradovi, Geografski fakultet Beogradskog univerziteta, Geografski fakultet MGU „M.V. Lomonosov“, Beograd. (II i VII deo)
Geografska enciklopedija naselja Srbije, knj. I (A – Đ), II (Ž – Lj), III (M – R) i IV (S – Š), Geografski fakultet, Agena, Stručna knjiga i Srbosoft, Beograd, 2001, 2002. (štampano izdanje) i 2004. (elektronsko izdanje).